Банктер пайда болғаннан бастап өзінің бүкіл тарихында сенімді және тұрақты құрылымдар ретінде беделге ие болды. Бұл шынымен де солай, өйткені олар өздерінің қауіпсіздігі мен қаражаттарын сақтау үшін барлық жағдай жасайды. Олардың сәтті жұмыс істеуіне көмектесетін бірқатар құралдар бар. Мысалы, тәуекелдерді азайту үшін банктер сенімсіз клиенттер енгізетін мәліметтер базасын құрды. Бұл тізім «қара тізім» деп аталады. Бұл не? Оған қалай түседі? Бұл туралы не істеу керек? Осы және басқа да көптеген сұрақтарға сіз біздің мақалада жауап аласыз.
Банктің қара тізімі дегеніміз не және оған кім кіреді?
Банктің қара тізімі – кредит алуға рұқсат етілмеген сенімсіз клиенттердің тізімі. Оған банкпен ынтымақтастық ережелерін бұзған, қарызды қайтаруда қиындықтарға тап болған немесе өзін зиянды төлеушілер ретінде көрсеткен кредиттік ұйымның қазіргі және бұрынғы қарыз алушылары кіруі мүмкін.
Банктер бұл тізімге кредит қаражатын салуда кідірісі бар немесе қарызды өтеу процесінде басқа да қиындықтары бар адамдарды өте сирек қосады. Сонымен қатар, олар кредиттік рейтингті төмендетуі мүмкін, бұл келесі кредитті рәсімдеу процесін қиындатады, бірақ оны толығымен жоққа шығармайды. Банктің қара тізіміне:
- Банк ұйымын алдауға тырысқан.
- Жалған құжаттарды қолданған.
- Кредит қаражатын мақсатты емес қолданған.
- Кредитордың немесе соттың талаптарын орындамаған.
- Ұзақ уақыт бойы кредит бойынша ақша салмаған.
- Шарт талаптарын бұзған.
- Кепіл мүлкінің құнын әдейі төмендетіп жіберген.
- Ұзақ уақыт бойы банк қызметкерлерімен байланысқа шықпаған және одан аулақ жүрген азаматтар кіреді.
– Жоғарыда аталған тармақтардың барлығы қарызға алынған қаражатты және кредитормен заңды шарттарда ынтымақтасу мүмкіндіктерін әдейі теріс пайдаланатын жосықсыз клиенттерге қатысы бар.
Қара тізімде бар-жоғын қалай тексеруге болады?
Көбінесе банктер алдын ала ескертпей кредит бойынша шартты бұзған адамдарды қара тізімге қосады. Нәтижесінде, лайықты клиент кездейсоқ осы мәліметтер базасында болуы мүмкін. Бұл ұйымның қателігі немесе техникалық ақаулық салдарынан болуы мүмкін. Борышкерлер туралы ақпарат сақталатын мәліметтер базасының бірнеше түрі бар:
- Ішкі банктік мәліметтер базасы. Бұл тізім тек банк қызметкерлеріне қол жетімді және әртүрлі себептермен кредиттік өнімдерге қол жетімділігі шектеулі адамдар туралы ақпаратты қамтиды. Көбінесе мұнда банкке ұнамайтын және онымен жұмыс істеуге дайын емес адамдар келеді, бірақ ол басқа кредиторлардың клиенттердің осы санатымен ынтымақтасуына қарсы емес.
- Кредиттік бюролардың ашық тізімі. БКБ-да қамтылған ақпарат анағұрлым мазмұнды. Өйткені ол белгілі бір адамның бұрын-соңды рәсімделген барлық кредиттік операцияларын көрсетеді. Бұл тек банктермен ғана емес, сонымен қатар микроқаржы компанияларында, жеке кредиттік құрылымдарда және т.б. қысқа мерзімді қарыздарды рәсімдеуді білдіреді.
Сіздің кредиттік тарихыңызды БКБ-да тексеру үшін қажетті сұранысты жіберу жеткілікті. Бұл қандай жағдайларда маңызды:
- Кредитке өтініш бермес бұрын. Бұл жағымсыз салдардың жоқтығына көз жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл жағдайда сіз өзіңізді жеткілікті түрде бағалай аласыз және қажет болса, кредиттік тарихыңызды түзете аласыз.
- Құжаттарды жоғалтқаннан кейін. Егер бір ай ішінде дерекқорда банктер мен МҚҰ тарапынан сіздің кредиттік тарихыңызды тексеруге сұраулар пайда болса, онда бұл алаяқтар сіздің атыңызға қарыз алуға әрекет жасағанын көрсетеді.
Сіздің кредиттік тарихыңызға тек кредиттік ұйымдар ғана емес, сақтандыру компаниялары, жұмыс берушілер және т. б. қызығушылық танытуы мүмкін.
Егер банк мақұлдамаса, кредитті қайдан алуға болады?
Көбінесе өмірде ақша кеше қажет болған жағдайлар болады. Кредиттік тарихыңызды түзетуге уақыт пен мүмкіндік жоқ. Егер қаражат дәл қазір қажет болса, онда банктерге өтінімдердің сансыз санын жіберудің қажеті жоқ және олармен неге қаржылық көмектен бас тартылғаныңызды түсінудің қажеті жоқ.
Кредиттік тарихы бұзылған адамдарға кредит беретін бірқатар ұйымдар бар. Олар туралы толығырақ мына сілтемені басу арқылы оқи аласыз: Smartzaim.kz олар ынтымақтастықтың неғұрлым адал шарттарын ұсынады. Кредиттік қаражатты екі жолмен алуға болады: банктік картаға аудару немесе МҚҰ бөлімшесінде қолма-қол ақша алу арқылы. Сондай-ақ, микроқаржы ұйымдары студенттерге, зейнеткерлерге, декреттегі аналарға кредит береді – бұл қара тізімде бар-жоқтығына қарамастан, банктер жиі бас тартатын халық санаты. Бұл кредитордың өз клиенттерімен кездесуге дайын екенін көрсетеді.
Бірақ ұсыныс қаншалықты тартымды болса да, ынтымақтастық үшін кредитор саналы таңдаңыз және қарызды қайтаруда жауапты болыңыз, сонда сіздің кредиттік тарихыңыз әрқашан мінсіз болады.